Nieuwsbrief
Sociale Media
Stichting Platform CADASIL zoekt een nieuwe secretaris.
Functie omschrijving:
Aanbod:
Contact:
- emailadres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Netflix heeft onlangs een horrorserie uitgebracht gebaseerd op het werk van Edgar Allan Poe. De serie heet dan ook "The Fall of the House of Usher." Bijzonder voor ons is dat het hoofdpersonage Roderick Usher, patriarch van de Usher familie, zelfverklaard CADASIL patiënt is. Sommige dingen die hij zelf met CADASIL in verband brengt klonken ons echter vreemd in de oren. Vandaar dat we ermee te rade gegaan zijn bij Dr. Saskia Lesnik Oberstein, hoofdonderzoeker van de CADASIL Research Group in het LUMC.
Stichting Platform CADASIL: "In de serie wordt gesuggereerd dat CADASIL veroorzaakt wordt door een verstoorde hartfunctie. Eén van de dochters van Roderick Usher is onderzoekster en werkt aan een zogenaamde 'heart mesh,' een soort pacemaker die het hart op een zodanige manier monitort en reguleert dat onder andere de vorming van bloedklonters wordt vermeden. Klopt dit met de realiteit van CADASIL?"
Dr. Saskia Lesnik Oberstein: "Er is vrij uitgebreid onderzoek gedaan naar de hartfunctie bij mensen met CADASIL. Hieruit blijkt dat hartlijden niet vaker voorkomt bij mensen met CADASIL dan bij mensen zonder CADASIL. Het hart functioneert bij mensen met CADASIL normaal. Ook bloedklonters uit het hart spelen geen rol bij CADASIL."
Stichting Platform CADASIL: "Wat is er dan wel aan de hand bij CADASIL?"
Dr. Saskia Lesnik Oberstein: "CADASIL is een erfelijke ziekte van de kleine slagadertjes. In de loop van het leven hoopt een eiwit zich op in de wand van de kleine slagadertjes. Die gebeurt in alle kleine slagadertjes van het lichaam, maar alleen de hersenslagadertjes hebben er last van. Daarom beperken de problemen bij mensen met CADASIL zich tot de hersenen. Het hersenweefsel ontvangt chronisch te weinig bloedtoevoer. Dit komt doordat de wanden van de kleine hersenslagadertjes niet meer goed werken. Normaal gesproken zorgen de hersenslagadertjes ervoor dat het bloed het hersenweefsel goed bereikt. Als de wanden van die adertjes niet goed meer werken, lukt dit niet meer. De adertjes zijn dus geen starre buisjes, maar zijn normaal gesproken bewegelijk en reageren op signalen dat er meer of minder bloed bij de hersenen moet komen door samen te knijpen of juist wijder open te gaan staan. Die functie is bij mensen met CADASIL sterk verminderd, doordat de vaatwand vol zit met het opgestapelde eiwit. Ook is de doorgang van de slagadertjes wat nauwer, doordat de vaatwand wat dikker is geworden door de eiwitstapeling."
Stichting Platform CADASIL: "Waarom stapelt een eiwit op in de (hersen)slagadertjes?"
Dr. Saskia Lesnik Oberstein: "Mensen met CADASIL hebben een fout in de DNA code van één van hun beide kopieën van het zogenaamde NOTCH3 gen. Van alle 20.000 genen die mensen hebben, heeft ieder mens van al deze genen 2 kopieën, één kopie geërfd van vader (via de zaadcel) en één kopie geërfd van moeder (via de eicel). Bij CADASIL bevat één van de twee kopieën van het NOTCH3 gen een normale DNA code, terwijl de andere kopie van het gen een fout in de code bevat die CADASIL veroorzaakt. Genen zijn de ‘kookrecepten’ van het lichaam. Deze kookrecepten vormen de recepten voor het aanmaken van eiwitten die het lichaam nodig heeft. Het NOTCH3 gen is het recept voor het NOTCH3 eiwit. Het NOTCH3 eiwit wordt gemaakt door cellen in de wanden van kleine slagadertjes. Het NOTCH3 eiwit is van belang voor de gezondheid van de slagadertjes. Als er een fout in het gen (het kookrecept) aanwezig is, dan wordt het eiwit verkeerd aangemaakt. Dit verkeerd gemaakte NOTCH3 eiwit kan niet meer goed afgebroken worden in de vaatwand. Daardoor gaat het stapelen in de wand van de slagadertjes."
Stichting Platform CADASIL: "Roderick Usher lijdt aan hallucinaties die naar eigen zeggen het gevolg zijn van CADASIL. Klopt dit met de werkelijkheid?"
Dr. Saskia Lesnik Oberstein: "Hallucinaties zijn zeer zeldzaam bij CADASIL en gaan vrijwel altijd gepaard met een zogeheten 'CADASIL encefalopathie,' iets wat wederom maar zeer zelden voorkomt. Patiënten kunnen dan een beeld ontwikkelen dat op een delier lijkt. Zij zijn dan in de regel erg ziek, hebben een verlaagd bewustzijn en moeten opgenomen worden in het ziekenhuis; op zo’n moment kunnen zij hallucinaties ervaren. Het is dus niet zo, zoals in de serie wordt afgebeeld, dat mensen met CADASIL hallucinaties krijgen als zij op dat moment verder nog goed functioneren. Als dat het geval is, worden de hallucinaties zeer waarschijnlijk door iets anders veroorzaakt (net zoals bij mensen zonder CADASIL)."
Bovenstaande is gebaseerd op de huidige kennis die artsen en onderzoekers hebben op het gebied van CADASIL. Deze kennis kan natuurlijk bijgesteld worden als er nieuwe inzichten komen door toekomstig onderzoek.
We zullen hoogstwaarschijnlijk kunnen terugkeren naar de ruime en in daglicht badende lokalen van Gebouw 3 op de LUMC campus, het Onderwijsgebouw. Hopelijk is de zon dan ook van de partij!
Meer info volgt.
12:10 – 12:45 uur: “Leven met CADASIL” door dhr. Marcel van Wijk - KLIK HIER VOOR OPNAME
13:45 – 14:45 uur: “Research on a therapy for CADASIL” door prof. dr. Helena Karlström - KLIK HIER VOOR DEEL 1 - KLIK HIER VOOR DEEL 2
15:00 – 15:45 uur: Werkgroep C: “Resultaten van de DiViNAS studie(s)” door drs. Minne Cerfontaine - KLIK HIER VOOR DEEL 1 - KLIK HIER VOOR DEEL 2 - KLIK HIER VOOR DEEL 3
13:45 – 14:45 uur: “Research on a therapy for CADASIL” door prof. dr. Helena Karlström - KLIK HIER VOOR SLIDES
15:00 – 15:45 uur:
Waar: Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), Albinusdreef 2, 2333 ZA Leiden
11:30 – 12:00 uur: Inloop en inschrijving; afhaalbuffet met koffie, thee en koekjes
Hoofdgebouw (gebouw 1), Boerhaaveplein, begane grond, J zone
12:00 – 12:10 uur: Welkomstwoord door em. prof. dr. Martijn Breuning, voorzitter van de Stichting Platform CADASIL
Collegezaal 1, 1e verdieping, K zone
12:10 – 12:45 uur: “Leven met CADASIL” door mevr. en dhr. Majorie en Marcel van Wijk aan de hand van voorleesfragmenten uit hun recent verschenen boek (met video opname*); gevolgd door Q&A met de auteurs
Collegezaal 1, 1e verdieping, K zone
12:45 – 13:40 uur: Lunch; afhaalbuffet met 2 soepen, waarvan 1 vegetarisch; broodjes belegd met kroket, kaas, vleeswaren, gezond; koffie, thee, melk, jus d’orange
Boerhaaveplein, begane grond, J zone
13:45 – 14:45 uur: “Research on a therapy for CADASIL” door dr. Helena Karlström van Karolinska Institutet in Zweden (in het Engels met Nederlandstalige introductie door dr. Saskia Lesnik-Oberstein en Nederlandstalige hand-outs) (met video opname*); gevolgd door Q&A met behulp van tolk(en)
Collegezaal 1, 1e verdieping, K zone
14:45 – 15:00 uur: Korte voorstelling van de werkgroepen en wegwijs naar de locaties
Collegezaal 1, 1e verdieping, K zone
15:00 – 15:45 uur: Keuze voor werkgroep A, B of C
A: “Een erfelijke aanleg en verzekeren, gaat dat samen?” door dhr. Matthijs Timmermans van het Verbond van Verzekeraars; gevolgd door Q&A
Locatie nader aan te kondigen
B: "Verder na een slechte uitslag" door dr. Lucienne van der Meer, psychologe, aan de hand van haar ervaringen met test en uitslag; gevolgd door Q&A
Locatie nader aan te kondigen
C: “Resultaten van de DiViNAS studie(s)” door dhr. Minne Cerfontaine, PhD student (met video opname*); gevolgd door Q&A met dr. Saskia Lesnik-Oberstein en dr. Julie Rutten
Collegezaal 1, 1e verdieping, K zone
15:45 – 16:10 uur: Tea time; afhaalbuffet met koffie, thee, frisdrank en koekjes
Boerhaaveplein, begane grond, J zone
16:15 – 16:50 uur: Verslagen vanuit de werkgroepen; plenaire discussie met panel
Collegezaal 1, 1e verdieping, K zone
16:50 – 17:00 uur: Slotwoord door em. prof. dr. Martijn Breuning, voorzitter van de Stichting Platform CADASIL
Collegezaal 1, 1e verdieping, K zone
17:00 – 17:30 uur: Borrel; afhaalbuffet met koffie, thee, frisdrank, bier, wijn en borrelhapjes
Boerhaaveplein, begane grond, J zone
*Gelieve niet op de twee voorste rijen van Collegezaal 1 plaats te nemen om het camera volgsysteem niet in de war te brengen.
AANMELDEN VIA DEZE LINK
Deelname aan de Lotgenotendag is gratis. In vergelijking met de vorige edities zijn de kosten van de organisatie echter sterk gestegen. Een vrijwillige bijdrage wordt daarom ten zeerste geapprecieerd.
Als u een overschrijving wil doen gelieve dan als mededeling "Bijdrage Lotgenotendag 2023" te vermelden.
IBAN: NL46 RABO 0305 1728 67
BIC: RABONL2U
Wij leggen momenteel de laatste hand aan het programma, maar kunnen u alvast vertellen dat het officiële programma zal starten om 12 uur. Inloop en inschrijving vanaf 11u30 op het Boerhaaveplein beneden in het hoofdgebouw van het LUMC, Albinusdreef 2, 2333 ZA Leiden.
Einde rond 17u met afsluitende borrel.
In de loop van volgende week stellen wij u het programma voor en komt er een formulier op de website waarmee u zich kan aanmelden.
Wij hopen u in grote getale te ontmoeten!
Met gepaste trots kondigen wij u de komst aan van Doctor Helena Karlström uit Zweden naar de Lotgenotendag op 15 april 2023 in het LUMC.
De groep van Dr Helena Karlström in het Karolinska Instituut te Stockholm is, in samenwerking met andere onderzoekers waaronder de Leidse onderzoeksgroep, een nieuwe behandeling aan het ontwikkelen voor CADASIL.In een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift EMBO Molecular Medicine* doet zij verslag van de eerste, bemoedigende resultaten.
Zoals bekend wordt CADASIL veroorzaakt door veranderingen in het NOTCH3 gen. Daardoor verandert het NOTCH3 receptoreiwit in de wand van de kleine hersenvaten. Een deel van het eiwit stapelt in de wanden van deze kleine bloedvaten, die daardoor minder goed kunnen werken.
In dit onderzoek werden jonge muizen met CADASIL uit Leiden ingespoten met fragmenten van het ziekteveroorzakende NOTCH3 eiwit, waartegen zij antistoffen gingen produceren. CADASIL muizen die al dan niet de behandeling kregen werden op verschillende tijdspunten met elkaar vergeleken.
Na 4 maanden bleek de stapeling van het afwijkende NOTCH3 eiwit in de kleine hersenvaten van behandelde CADASIL muizen 38-48% minder te zijn vergeleken met onbehandelde CADASIL muizen. De CADASIL muizen bleken de behandeling goed te kunnen verdragen..
Dit is het eerste onderzoek ter wereld dat succesvol een vermindering van de stapeling van afwijkend NOTCH3 eiwit kan aantonen in een muismodel van de ziekte. Deze resultaten geven hoop voor de ontwikkeling van een behandeling voor patiënten met CADASIL.
*Bron: Oliveira et al. Active immunotherapy reduces NOTCH3 deposition in brain capillaries in a CADASIL mouse model. EMBO Molecular Medicine e 16556, 2022.
Het is al een tijdje geweten dat het NOTCH3 gen op veel verschillende plekken mutaties kan bevatten. Het NOTCH3 gen regelt de aanmaak van een eiwit dat een belangrijke taak heeft in de wand van de hersenvaten. Sommige mutaties hebben tot gevolg dat afwijkende delen van het eiwit stapelen in de vaatwand die daardoor minder beweeglijk wordt. Dit leidt tot de ziekte CADASIL.
Remco Hack uit de onderzoeksgroep van Saskia Lesnik Oberstein heeft nu 379 mutaties bestudeerd* in het NOTCH3 gen van 2574 CADASIL patiënten en van 1647 mensen in de gezonde bevolking die ook drager bleken te zijn van een NOTCH3 mutatie. Na grondig onderzoek van alle gegevens bleek dat de plaats van de mutatie in het gen een belangrijke rol speelt bij zowel het ontstaan als de ernst van de ziekte. De resultaten laten zien dat er drie verschillende groepen van mutaties in het NOTCH3 gen zijn: mutaties met een hoge kans op verschijnselen van CADASIL, mutaties met een geringere kans op—vaak mildere—CADASIL-verschijnselen, en mutaties die pas later in het leven of vaak zelfs helemaal geen verschijnselen geven. Ook werd onderzocht en beschreven welke andere factoren de ziekte-ernst kunnen beïnvloeden, zoals cardiovasculaire risicofactoren.
Deze risicoclassificatie maakt het mogelijk om in individuele gevallen nauwkeuriger het beloop van de ziekte te voorspellen.
Dit onderwerp komt ongetwijfeld ook ter sprake op de Lotgenotendag van 15 april 2023.
*Bron: R. Hack et al. Three-tiered EGFr domain risk stratification for individualized NOTCH3-small vessel disease prediction. Brain in press
Het bestuur dankt Machteld voor haar jarenlange inzet voor de Stichting en in het bijzonder voor haar nauwe betrokkenheid bij de organisatie van alle afgelopen Lotgenotendagen.
Wat volgde: op 17 juni 2022 heeft het bestuur het voorzitterschap aangeboden aan Martijn Breuning, emeritus hoogleraar Klinische Genetica, die in dank aanvaard heeft.
Verder werden de volgende personen benoemd of herbenoemd:
Marcel Calle als vicevoorzitter;
Joost Van Run en Tom Delanoy als secretaris (duo-baan);
Jozef Van Eeckhoudt als penningmeester tot eind 2022; Joost Van Run als penningmeester vanaf begin 2023;
Peter Van Zalingen als verantwoordelijke communicatie;
Damien Segers als bestuurslid.
De eerste grote uitdaging voor het nieuwe bestuur wordt het organiseren van de volgende Lotgenotendag op 15 april 2023.
We doen er alles aan om de Lotgenotendag op die datum te laten doorgaan, bij voorkeur zoveel mogelijk ter plaatse in de gebouwen van het LUMC.
De vorm van de Lotgenotendag krijgt zijn definitieve beslag op de bestuurs- en platformvergaderingen van 14 oktober 2022. Meer nieuws volgt!
Geert Hommes was actief betrokken bij de oprichting van de Stichting Platform CADASIL. En vanaf het eerste uur voorzitter met de wil en de opdracht om Cadasil als ziekte meer bekendheid te geven bij medici én patiënten en hun families. Dit door patiënten-informatie te geven, medisch onderzoek te steunen, waar mogelijk financieel.
Wij als bestuur en Platformbijeenkomst/gebruikerscommissie zijn hem oprecht veel dank verschuldigd voor zijn volle inzet, kennis en toewijding. Altijd rustig, aimabel en daarom plezierig om onder zijn voorzitterschap te werken aan het gezamenlijk doel. Wij zullen hem zeer missen als voorzitter, maar zeker ook als mens.
De twee artikelen zijn gepubliceerd in de wetenschappelijke tijdschriften Neurology and Stroke.
